IAF, ILAC, EA, FALB, czyli o roli organizacji międzynarodowych w zakresie akredytacji.

Omawiając tematy związane z certyfikacją ISO, w poprzednim artykule w naszej bazie wiedzy, poruszyliśmy kwestie związane z zagadnieniem akredytacji - czym jest akredytacja i dlaczego jest niezbędna. Przedstawiliśmy także sposób działania i rolę Polskiego Centrum Akredytacji. PCA jest organizacją uznawaną przez wszystkie kraje Unii Europejskiej. Większość certyfikatów ISO honorowanych jest poza granicami naszego kraju - jest to niezwykle istotne ze względu na coraz dynamiczniejszy rozwój polskich przedsiębiorstw na rynkach międzynarodowych. Posiadanie certyfikatu ISO jest doskonałym sposobem na wyróżnienie się na tle konkurencji. Mówiąc o akredytacji, należy także wspomnieć o instytucjach międzynarodowych, z którymi PCA współpracuje w ramach wielostronnych porozumień.

Czym zajmuje się IAF?

IAF, czyli International Accreditation Forum to międzynarodowa, która zrzesza jednostki akredytujące z całego świata. IAF łączy ze sobą jednostki zajmujące się akredytacją jednostek certyfikujących z zakresu systemów zarządzania, wyrobów, usług, a także akredytujące jednostki certyfikujące osoby i różnego rodzaju programy dotyczące oceny zgodności.

Głównym celem działania IAF, jest znoszenie barier w handlu, a także stworzenie przyjaznego dla przedsiębiorców rynku międzynarodowego, który będzie bezpieczny, godny zaufania, a działanie na nim będzie wiązało się z jak najmniejszym ryzykiem. W ramach swoich działań IAF pracuje nad stworzeniem jednolitego systemu, który zakładałby honorowanie certyfikatów zgodności na całym świecie - niezależnie od miejsca wydania takiego certyfikatu. Swoje działania związane ze wspieraniem handlu bez granic i dobrych praktyk IAF opiera na polityce Światowej Organizacji Handlu (World Trade Organization). Żeby ułatwić, czy wręcz umożliwić realizację tej misji, utworzono porozumienie o wzajemnym uznawaniu, czyli IAF Multilateral Recognition Arrangement (IAF MLA). Głównym celem MLA jest doprowadzenie do sytuacji, gdy przedsiębiorstwo, które raz uzyskało dany certyfikat, może posługiwać się nim we wszystkich krajach na całym świecie. To pozwoliłoby stworzenie przejrzystego i przyjaznego wolnego rynku, co dla przedsiębiorców oznacza większe szanse na zaistnienie na rynku międzynarodowym.

PCA jest sygnatariuszem IAF MLA w zakresie akredytacji jednostek certyfikujących m.in. systemy zarządzania jakością, bezpieczeństwem żywności, bezpieczeństwem informacji, systemy zarządzania środowiskowego, zarządzania energią, a także w zakresie akredytacji jednostek certyfikujących osoby i wyroby.

Działania EA w Europie wspierające handel

Na terenie Europy jednostki akredytujące z poszczególnych krajów zrzesza organizacja European co-operation for Accreditation (EA). Zrzeszone w ramach EA jednostki (wskazane przez rząd) zajmują się oceną organizacji świadczących usługi w zakresie oceny zgodności i certyfikacji. Najważniejszą misją realizowaną przez EA jest harmonizacja akredytacji na terenie Europy. Ma to na celu usprawnienie handlu międzynarodowego, przepływu usług i towarów. Działanie EA ma także na celu poprawę bezpieczeństwa i zmniejszenie ryzyka związanego z działaniem na rynkach europejskich. Jednym z efektów działania EA jest rozporządzenie WE nr 765/2008, w którym zawarte są postanowienia w sprawie uznania certyfikatów, a także raportów, jakie zostały wydane przez akredytowane jednostki. European co-operation for Accreditation. Warto zauważyć, że EA prowadzi także system wzajemnych ocen, który zgodny jest z międzynarodowymi praktykami. Całokształt działań tej organizacji ma na celu usprawnienie działania rynków międzynarodowych i usprawnienie rozwoju przemysłu i biznesu w tym zakresie.

Polskie Centrum Akredytacji jest sygnatariuszem porozumienia EA MLA w zakresie akredytacji laboratoriów, jednostek inspekcyjnych, a przede wszystkim jednostek certyfikujących wyroby, systemy zarządzania i osoby.

Znoszenie barier w handlu międzynarodowym dzięki ILAC MRA

Kolejną organizacją, która w ramach swojego działania zrzesza jednostki akredytujące z całego świata, jest International Laboratory Accreditation Cooperation (ILAC). Organizacja ILAC zajmuje się przede wszystkim łączeniem działań jednostek, które prowadzą akredytację jednostek oceniających zgodność przede wszystkim w zakresie laboratoriów badawczych, wzorcujących, a także laboratoriów medycznych i innych.

Najważniejszym zadaniem ILAC jest wsparcie dla nowo rozwijających się systemów akredytacji, a także dążenie do uznawania wyników badań danej jednostki na całym świecie. W ramach tego ILAC wspiera praktyki i procedury akredytacyjne, traktując akredytację, jako narzędzie w znaczący sposób ułatwiające handel międzynarodowy. Dzięki uznawaniu na całym świecie świadectw z inspekcji a także wyników badań laboratoriów, możliwe byłoby zminimalizowanie barier w handlu. Takie działania przekładają się bezpośrednio na rozwój przedsiębiorstw, a także jednostek badawczych - niezależnie od kraju pochodzenia.

Żeby usprawnić te działania, utworzono porozumienie o wzajemnym uznawaniu ILAC Mutual Recognition Arrangement (ILAC MRA). Głównym założeniem tego porozumienia jest równoważność programów akredytacji, które prowadzone są przez wszystkie jednostki zrzeszone w ramach ILAC. Jednym z realizowanych przez ILAC działań jest wspieranie jednostek akredytujących w krajach, w których dopiero toczy się proces opracowywania systemów akredytacji laboratoryjnych lub inspekcyjnych.

Śmiało można stwierdzić, że ILAC MRA działa w zbliżony sposób do porozumień IAF oraz EA. Wspólnym celem wszystkich organizacji jest zminimalizowanie przeszkód w handlu, przynajmniej tych związanych z uznawaniem certyfikatów, a także wyników badań czy inspekcji. Warto zauważyć, że międzynarodowa organizacja ILAC współpracuje z innymi organizacjami zrzeszającymi jednostki certyfikujące na poziomie europejskim (EA) i światowym (IAF).

Spójność działań w ramach Unii Europejskiej dzięki FALB

Poza organizacjami o zasięgu ogólnoeuropejskim czy międzynarodowym istnieje także organizacja zajmująca się kwestiami jednostek akredytujących z państw członkowskich Unii Europejskiej. Forum of Accreditation and Licensing Bodies, w skrócie FALB zrzesza wszystkie jednostki licencjonujące i akredytujące z państw członkowskich UE. Podstawę prawną działania FALB stanowi art. 30 Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady nr 1221/2009 z dnia 25 listopada 2009 r. Zgodnie z treścią wyżej wymienionego rozporządzenia, w ramach swoich zadań FALB zajmuje się zagwarantowaniem spójności procedur, które związane są z akredytacją i licencjonowaniem weryfikatorów środowiskowych. Dotyczy to także przypadków, gdy akredytacja nie zostaje przyznana, jest cofnięta lub zawieszona. Zadaniem FALB jest także bieżące opracowywanie wytycznych w zakresie kompetencji jednostek akredytujących, którymi mają się kierować w swoich działaniach. Organizacja ta zajmuje się również organizowaniem wzajemnej oceny, która prowadzona jest w odniesieniu do akredytacji i licencjonowania weryfikatorów środowiskowych (co odbywa się na mocy rozporządzenia EMAS). Takie oceny przeprowadza się co cztery lata, a raporty z nich przekazuje się Komisji.

Jaki jest cel działania organizacji IAF, FALB, EA, ILAC?

Choć działanie takich jednostek jak ILAC, IAF, EA, czy FALB różni się od siebie, w szczególności pod względem zakresu czynności, czy zasięgu kompetencji, to należy zauważyć, że mają wspólny cel w tym działaniu. Nadrzędną wartością istotną dla wszystkich omówionych organizacji jest poprawa przepływu towarów i usług i osiągnięcie w tym zakresie pełnej płynności. Osiągnięcie tego celu mają ułatwić porozumienia w ramach funkcjonowania tych organizacji. Porozumienia te oparte są w dużej mierze na wzajemnej ocenie, co ma zagwarantować wysokie kompetencje, a także działanie zgodne z międzynarodowymi normami i wytycznymi. To przekłada się na poziom funkcjonowania jednostek działających na poziomie krajowym i lokalnym i pozwala na utrzymanie działania jednostek certyfikujących na najwyższym poziomie.